Kazimierz ze Stradomiem – kolejny park kulturowy na mapie Krakowa

Kraków od 2010 r. sukcesywnie obejmuje kolejne obszary przepisami o parkach kulturowych, które tworzone są w celu zachowania krajobrazu kulturowego wybranych terenów.

Nowy park kulturowy, oprócz wskazanego w nazwie Kazimierza, będącego niegdyś autonomiczną jednostką osadniczą i Stradomia – dawnego przedmieścia Krakowa, obejmuje także część lewobrzeżnych bulwarów wiślanych. Ochroną został objęty obszar o łącznej powierzchni przeszło 140 hektarów.

Powoływanie parków kulturowych to sposób zarządzania zabytkową przestrzenią oraz kluczowe narzędzie poprawy wizerunku danego miejsca, mające służyć m.in. w walce z chaosem reklamowym w przestrzeni publicznej. Jest to też najnowocześniejsza forma ochrony dziedzictwa, przewidziana w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (obok wpisu do rejestru zabytków, uznania za pomnik historii czy odpowiedniego zapisu w planie zagospodarowania przestrzennego).

Prace nad utworzeniem nowego parku rozpoczęły się w 2019 r., a ich zwieńczenie stanowi podjęta 27 kwietnia 2022 r. przez Radę Miasta Krakowa uchwała nr LXXXIII/2368/22 w sprawie utworzenia parku kulturowego Kazimierz ze Stradomiem. Uchwała weszła w życie 1 września.

W praktyce oznacza to, że wszelkie nowe obiekty i elementy zagospodarowania przestrzeni (m.in. tablice i urządzenia reklamowe), które pojawią się na obszarze chronionym po tej dacie, będą musiały zachować zgodność z zapisami tego dokumentu. Z kolei w odniesieniu do obiektów i elementów już funkcjonujących na tym terenie, nowe regulacje i przepisy będą stosowane dopiero od 1 września 2023 r.

Krajobraz kulturowy Kazimierza i Stradomia podlegał wielu przemianom w perspektywie historycznej i współczesnej. Znaczący wpływ na jego kształtowanie miała bliskość rozwijającej się ówczesnej stolicy Rzeczypospolitej. To mozaika terenów o różnym charakterze, genezie i sposobie zagospodarowania. Kazimierz i Stradom to także specyficzna historia miejsca i spuścizna związana z procesami społecznymi oraz mieszaniem się wielu kultur, wśród których znaczącą rolę odgrywa materialne i niematerialne dziedzictwo kultury żydowskiej. Na obszarze tym dominują formy zagospodarowania terenu o charakterze historycznym, które decydują o zabytkowym obliczu tego miejsca. Cechy te przesądzają o wyjątkowej wartości i atrakcyjności krajobrazu Kazimierza i Stradomia, o jego potencjale gospodarczym w wymiarze społecznym, kulturowym i turystycznym.

Kazimierz i Stradom znajdują się w obrębie obszaru wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wchodzą również w skład historycznego zespołu miasta, uznanego zarządzeniem Prezydenta Polski za pomnik historii. Utworzenie na tym obszarze parku kulturowego jest więc dopełnieniem ochrony miejsca światowego dziedzictwa, a także rozwinięciem zapisów planów miejscowych oraz uzupełnieniem zapisów ochrony konserwatorskiej unikatowego układu urbanistycznego Kazimierza i Stradomia (wpisanego do rejestru zabytków w 1934 r.).

Powstanie parku kulturowego na terenie Kazimierza i Stradomia w praktyce oznacza głównie zmiany wizualne i estetyczne, a wprowadzenie nowych regulacji będzie znacząco wpływać m.in. na sposób prowadzenia działalności usługowej i handlowej oraz robót budowlanych, funkcjonowanie ogródków gastronomicznych, estetykę elewacji budynków oraz zasady umieszczania szyldów, tablic i urządzeń reklamowych (również na barkach), a także na sposób organizacji przedsięwzięć plenerowych oraz prezentacji artystów ulicznych.

Uchwała porządkuje ponadto kwestię prowadzenia przewozów osób za pomocą meleksów, ogranicza godziny funkcjonowania ogródków gastronomicznych oraz foodtrucków.

Więcej informacji na temat parku kulturowego Kazimierz ze Stradomiem znajduje się na stronie internetowej parkikulturowe.krakow.pl lub pod numerem telefonu: 12 616 18 15.